Περγκoλέζι Τζοβάννι Μπατίστα

(Pergolesi, Ιέζι Ανκόνα 1710 – Ποτσουόλι, Νεάπολη 1736). Ιταλός συνθέτης. Το πρόωρο ταλέντο του παρακίνησε τους παιδαγωγούς του να τον στείλουν να σπουδάσει βιολί και σύνθεση στο ωδείο της Νεάπολης. Οι βασικές γραμμές της κλίσης του, δηλαδή η θρησκευτική και η κωμική, εκδηλώθηκαν, από τα πρώτα ήδη έργα του και κυρίως στο θρησκευτικό του δράμαΟ προσηλυτισμός του Αγίου Γουλιέλμου της Ακουιτανίας, που το συνέθεσε το 1731, κατά το τέλος των μουσικών του σπουδών. Ένα πρώτο του μελόδραμα, Η Σαλούστια, που παίχτηκε το 1731 στο θέατρο του Αγίου Βαρθολομαίου στη Νάπολη, δεν είχε επιτυχία. Απογοητευμένος ο Π. επιδόθηκε στην οργανική μουσική. Αρχιμουσικός της ορχήστρας του πρίγκιπα Στιλιάνο, συνέθεσε για τις ιδιωτικές του συναυλίες τιςΣονάτες για βιολί και μπάσοκαι, καθώς πιστεύεται, πολλές από τις κοσμικέςΚαντάτες και τα Κοντσέρτα. Το 1732 παρουσίασε την κωμική όπερα, σε ναπολιτάνικη διάλεκτο, Ο ερωτευμένος αδελφός, με αρκετή επιτυχία, ενώ η μεγάλη Λειτουργία σε φα μείζ. για διπλό κόρο και ορχήστρα αξιώθηκε δημόσιο έπαινο του γνωστού τότε συνθέτη μελοδραμάτων Λεονάρντο Λέο*.Ο υπερήφανος φυλακισμένος, που παρουσιάστηκε το 1733, ήταν μια αποτυχία, ενώ η κωμική όπερα Η αφέντρα δούλα καταξίωσε και σταθεροποίησε ένα μουσικό είδος, που ως τότε είχε μείνει στη σκιά, αφημένο εντελώς στην πρωτοβουλία των τραγουδιστών. Το μελόδραμα αυλικής παράδοσης Ο Αδριανός στη Συρία (1734) ακολούθησε ένα δεύτερο κωμικό αριστούργημα, Λιβιέτο και Τράκολο. Τέλος, η αισθηματική κωμωδία οΦλαμίνιος (1735) είναι μια ακόμα μαρτυρία της τάσης του συνθέτη να διαλύσει, με μια χαριτωμένη παρωδία της «άριας», τη συμβατικότητα της σοβαρής όπερας. Άρρωστος από φυματίωση, ο Π. αποσύρθηκε στο μοναστήρι των Φραγκισκανών, στο Ποτσουόλι, όπου, παλεύοντας με το θάνατο, έγραψε το τελευταίο του έργο, το περίφημο Stabat Mater. Συνθέτης πολυάριθμων άλλων έργων, έκλεισε τη σύντομη αλλά έντονη ανθρώπινη και καλλιτεχνική του εμπειρία, μένοντας στην ιστορία της μουσικής ως ένας σπουδαίος ανακαινιστής. Εμψύχωσε πράγματι εκ των έσω –στο πεδίο της όπερας– τη συμβατική διαδοχή άριας και ρετσιτατίβου, θερμαίνοντας τη μελωδία με ανείπωτο πλούτο και ειλικρίνεια αισθημάτων. Στην εκκλησιαστική μουσική, η καταφυγή στην αγνή μονωδία (όπως π.χ. στοStabat Mater) υποσκέλισε την παραδοσιακή τότε πολυφωνική κατασκευή, συχνά τεχνητή και ρητορική. Ο Τζοβάννι Μπατίστα Περγκολέζι σταθεροποίησε το μουσικό είδος της κωμικής όπερας με το αριστούργημα του «Η αφέντρα δούλα».